LÀM CÁCH NÀO ĐỂ CHỦ ĐỘNG KIỂM SOÁT Ô NHIỄM DẦU 24/24 GIỜ?

Hỏi: Sự cố tràn dầu lớn thường gây sự chú ý quan tâm của cơ quan quản lý và truyền thông. Tuy nhiên, tổng lượng dầu thoát ra môi trường cũng như hậu quả hủy hoại môi trường của các sự cố nhỏ hơn rất nhiều so với lượng phát thải ô nhiễm dầu hằng ngày gộp lại từ hàng triệu điểm ô nhiễm như: Các điểm rửa xe, sửa xe, các phân xưởng gia công cơ khí, các cửa hàng bán lẻ xăng dầu. Mỗi khi trời mưa, lượng nước thoát xuống hố gom nước thải tăng đột biến xối trôi hết nước nhiễm dầu ra môi trường. Dưới nước có hơn 500 ngàn phương tiện vận tải thủy nội địa, hàng trăm ngàn ngàn tàu cá hằng ngày xả trực tiếp nước đáy tàu nhiễm dầu ra môi trường không hề qua xử lý. Nên cách để có thể chủ động kiểm soát các sự cố bất ngờ như vậy trong khoảng thời gian kịp thời có những phương án nào? 

Đáp: Dưới đây chỉ là đáp án vắn tắt về những vấn đề tồn tại trong hoạt động ứng phó sự cố và kiểm soát ô nhiễm tràn dầu. 

Đúng như nhận định, các sự cố tràn dầu lớn tuy hiếm gặp nhưng dễ thu hút sự chú ý, trong khi ô nhiễm dầu âm thầm và dai dẳng từ hàng triệu nguồn nhỏ lẻ mỗi ngày lại gây tổn hại nghiêm trọng và lan rộng hơn nhiều – đặc biệt khi không được kiểm soát. Những nguồn thải “vô hình” như tiệm rửa xe, sửa xe, cửa hàng xăng dầu, xưởng cơ khí hay các tàu thủy, tàu cá,… là nguyên nhân chính khiến lượng dầu tích tụ, phát tán và chảy tràn ra môi trường qua nước mưa, nước thải đáy tàu. Để kiểm soát chủ động và phản ứng kịp thời với dạng sự cố phân tán này, có thể triển khai một số nhóm giải pháp:

1/ Giải pháp kỹ thuật tại nguồn: Ngăn chặn từ đầu: 

• Lắp đặt bẫy dầu/ máng tách dầu tại các điểm rửa xe, xưởng cơ khí, hố ga thoát nước ở trạm xăng.
• Sử dụng tấm thấm dầu, vật liệu hút dầu (booms, pads, hoặc hạt than sinh học) để xử lý tại chỗ nhanh chóng khi có rò rỉ nhỏ.
• Trang bị thùng chứa nước đáy tàu có xử lý thay vì xả trực tiếp ra sông biển.

2/ Quy định – Quản lý chặt chẽ theo cụm ngành nghề: 

• Xây dựng và áp dụng chuẩn kỹ thuật nước thải có dính dầu đối với các ngành nghề quy mô nhỏ.
• Đăng ký – kiểm soát các cơ sở có nguy cơ phát thải dầu như cơ khí, rửa xe, tàu thủy nội địa, đưa vào danh sách giám sát đặc biệt.

3/ Giám sát môi trường bằng công nghệ số: 

• Cảm biến theo dõi dầu trong nước tại các hố ga lớn, kênh mương gần khu dân cư có nguy cơ cao.
• Ứng dụng bản đồ số (GIS) và hệ thống cảnh báo sớm bằng dữ liệu thời tiết: Tự động cảnh báo khi mưa lớn để chủ động triển khai phương án ngăn dầu trôi theo nước mưa.

4/ Tăng cường năng lực phản ứng nhanh tại địa phương:

• Trang bị bộ kit xử lý sự cố nhỏ cho từng phường/ xã, đặc biệt khu vực ven sông, cảng cá, cụm dân cư có hoạt động sửa xe, buôn bán xăng dầu.
• Đào tạo cán bộ cơ sở và người dân kỹ năng phát hiện – ứng phó sự cố nhỏ nhằm “dập tắt tại chỗ”.

5/ Truyền thông thay đổi hành vi – phát triển cộng đồng “không xả dầu”:

• Tổ chức các chiến dịch truyền thông môi trường cho nhóm nghề có nguy cơ cao, nhấn mạnh tác hại lâu dài của việc “xả dầu” bừa bãi ra hệ thống thoát nước.
• Khuyến khích người dân, chủ tàu, chủ cơ sở ký cam kết 3 KHÔNG: “Không xả – Không lơ là – Không chậm xử lý”.

Tựu chung lại, để ứng phó hiệu quả các sự cố tràn dầu lớn, cần chuyển từ tâm thế “chạy theo sự cố” sang chủ động ngăn chặn – phát hiện sớm – phản ứng nhanh với những tình huống nhỏ nhưng có tính lặp lại, phân tán và khó kiểm soát. Việc này đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa công nghệ, thể chế quản lý và sự tham gia của chính cộng đồng – nơi dễ phát sinh các nguồn ô nhiễm.

TRUNG TÂM ỨNG PHÓ SỰ CỐ MÔI TRƯỜNG VIỆT NAM

Địa chỉ: P203 – A5, Làng Quốc tế Thăng Long, đường Trần Đăng Ninh, phường Nghĩa Đô, Hà Nội.

Hotline: 1800 6558 – Email: sos@sosmoitruong.com

Facebook: https://www.facebook.com/sosmoitruongvietnam

Website: https://sosmoitruong.com/